Trafik Kazası Tazminatı

Hizmet

Trafik Kazası Tazminatı

Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Nedir?

Trafik kazası nedeniyle tazminat davası, trafik kazası sonucunda maddi veya manevi zarara uğrayan kişilerin, bu zararların tazmini için açtığı hukuki bir süreçtir. Bu dava, kazaya neden olan kusurlu taraftan (sürücü, araç sahibi, sigorta şirketi vb.) zararların karşılanmasını talep etmeyi amaçlamaktadır.

2022 yılında Türkiye'de 1.232.957 trafik kazası meydana gelmiştir. Bunların 197.261'i ölüm veya yaralanma ile sonuçlanmıştır. Bu ciddi istatistikler nedeniyle trafik kazası tazminatı konusu büyük önem taşımaktadır. Özellikle 2025 yılı için belirlenen 2.700.000 TL'lik kişi başı teminat limiti, kazaların maddi boyutunu gözler önüne sermektedir.

Trafik Kazası Tazminatı Davalarında Taraflar Kimlerdir?

Trafik kazası tazminatı davalarında, tarafların doğru belirlenmesi dava sürecinin sağlıklı ilerlemesi açısından büyük önem taşımaktadır. Trafik kazasının bir haksız fiil sorumluluğu doğurması, davanın hukuki temelini oluşturmaktadır.

Davacı Taraf

yaralanmalı kazalarda yaralanan kişinin bizzat kendisi maddi ve manevi tazminat davası açabilmektedir. Yaralanan kişi, maluliyet nedeniyle çalışma hayatı boyunca uğrayacağı işgücü kaybı için maddi tazminat talep edebilmektedir. Ağır bedensel yaralanma durumlarında, yaralanan kişinin yakınları (anne, baba, eş, çocuklar, nişanlı) sadece manevi tazminat davası açabilmektedirler. Ölümlü trafik kazası tazminatı davalarında ise ölenden yaşarken destek alan herkes, maddi ve manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir.

Davalı Taraf

Trafik kazasına sebebiyet veren kusurlu kişiler ve kurumlardan oluşmaktadır. Buna göre, tazminat davası aşağıdaki kişilere karşı açılabilmektedir:

• Aracın Sürücüsü: Trafik kazasında kusurlu olan sürücü aleyhine tazminat davası açılabilmektedir.
• Aracın Sahibi: Araç sahibi, kural olarak aracın işleteni kabul edildiğinden tazminat sorumluluğu vardır.
• Aracın İşleteni: Motorlu aracın işletilmesi sonucu oluşan zarardan sorumludur.
• Sigorta Şirketleri: Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) kapsamında, sigorta şirketi ilgili poliçede belirtilen miktarla sınırlı olmak üzere zarardan sorumludur.
• İşleten Gibi Sorumlu Olanlar: Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunan teşebbüslerin sahipleri, yarış düzenleyicileri, kamu kurumları ve aracı çalan/gasp eden kişiler de işleten gibi sorumlu tutulmaktadırlar.

Ayrıca, trafik kazasına karışan araç üzerinde farklı kişilerin hak sahipliği söz konusu olduğunda (örneğin araç sahibi ile sürücünün farklı olduğu durumlarda) her ikisine karşı da talepte bulunulabilmektedir. Belirtilmesi gereken önemli bir nokta, yukarıda sayılan tüm sorumlular müteselsilen sorumludur. Bu da, zarar görenin zararının tazminini bunların birinden, birkaçından veya tamamından isteyebileceği anlamına gelmektedir.

Yaralamalı trafik kazası tazminatı davalarında, sigorta şirketleri aracın zorunlu trafik sigortası kapsamında, ancak belirli teminat limitleri dahilinde sorumlu tutulmaktadırlar. Sigorta şirketince zararın giderilmemesi veya eksik giderilmesi halinde, sigorta şirketlerine karşı da dava açılabilmektedir.

Trafik Kazası Tazminatı Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkeme Nedir?

Trafik kazası tazminatı davalarında yetkili ve görevli mahkemenin doğru belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na göre genel yetkili mahkeme, davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Ancak trafik kazaları haksız fiil niteliğinde olduğundan, kazanın meydana geldiği yer, zararın oluştuğu yer veya zarar görenin yerleşim yeri mahkemeleri de yetkili sayılmaktadır.

Davacı, yetkili mahkemeler arasında seçim yapabilmektedir. Birden fazla davalı olması durumunda, davalılardan birinin yerleşim yerinde de dava açılabilmektedir. Karayolları Trafik Kanunu’na göre ise davalar, sigorta şirketinin merkezinin, şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yerde ya da kazanın olduğu yerde açılabilmektedir.

Görevli mahkeme bakımından ise:

• Ölümlü ve yaralamalı trafik kazası tazminatı davalarında görevli mahkeme kural olarak Asliye Hukuk Mahkemesidir.
• Sigorta şirketine karşı açılan davalarda, sigortacılığın ticari niteliği nedeniyle Asliye Ticaret Mahkemesi görevlidir.
• Trafik-iş kazalarında işveren de sorumlu ise, İş Mahkemesi görevlidir.
• Yolcu taşıma sırasında meydana gelen kazalarda, taşımacılığın ticari niteliği nedeniyle Ticaret Mahkemeleri görevlidir.

Yargıtay kararlarına göre, trafik kazalarında işleten, sürücü ve sigortacının ortaklaşa sorumlu olduğu durumlar olabilmektedir. Tüm sorumlulara karşı açılan davalar için ortak görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Böylece, davaların ayrı mahkemelerde görülmesinden kaynaklanabilecek zaman kaybı ve çelişkili kararlar önlenmektedir.

Trafik Kazasında Tazminata Konu Olacak Zararlar

Türk Borçlar Kanunu ve Karayolları Trafik Kanunu çerçevesinde Trafik Kazası Tazminatı kapsamında talep edilebilecek zararlar, kazanın türüne göre farklılık göstermektedir. Bu zararlar, kazalarda oluşan maddi ve manevi kayıpların karşılanmasını amaçlamaktadır.

Ölümlü Trafik Kazası Tazminatı 

Bu kapsamda Türk Borçlar Kanunu madde 53'e göre aşağıdaki zararlar talep edilebilmektedir:

• Ölenin her türlü cenaze giderleri
• Ölümün hemen gerçekleşmediği durumlarda yapılan tedavi giderleri
• Ölenin desteğinden yoksun kalanların (anne, baba, eş, çocuklar, nişanlı veya destek verdiği herhangi bir kişi) bu sebeple uğradıkları maddi kayıplar (destekten yoksun kalma tazminatı)
• Manevi tazminat (ölenin yakınlarının duydukları elem, acı ve ızdırap nedeniyle)

Yaralamalı Trafik Kazası Tazminatı

Bu kapsamda ise Türk Borçlar Kanunu madde 54 uyarınca şu zararlar talep edilebilmektedir:

• Yaralanan kişinin her türlü tedavi giderleri
• Kazanç kaybı (kişinin işinden ve gücünden kaldığı süre içinde oluşan gelir kaybı)
• Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar
• Manevi tazminat (yaralanan kişinin bizzat kendisi talep edebilmektedir. Yakınları ise sadece ağır bedensel yaralanma veya uzuv kaybı söz konusu ise)

Maddi Hasarlı Trafik Kazaları

Bu tür kazalarda aşağıdaki zararlar tazminata konu olabilmektedir:

• Araçta meydana gelen hasar tazminatı
• Araç değer kaybı (aracın ikinci el piyasa değerinin düşmesi)
• Araç mahrumiyet bedeli (araç tamirdeyken alternatif araç kiralama masrafları)
• Kaza sonucunda araç dışında zarar gören diğer taşınır veya taşınmaz mallara verilen zararlar
• Ticari araçlarda yaşanan kazanç kaybı

Öte yandan, Yargıtay kararlarında "Trafik kazası sonucu uğranılan maddi zarar sebebiyle, kişinin işinden ve gücünden kaldığı süre içinde oluşan gelir kaybından zorunlu mali sorumluluk sigortacısı sorumludur" ifadesi yer almaktadır. Sonuç olarak, tazminata konu olacak zararların kapsamı, kazanın türüne ve derecesine göre değişiklik göstermektedir.

Kimler Dava Açabilir?

Trafik kazası tazminatı davalarında dava açma hakkı, kazanın niteliğine göre farklı kişilere tanınmaktadır. Bu hak, kanunlar çerçevesinde belirli koşullara bağlanmış olup, kazaya bağlı olarak yaşanan maddi ve manevi kayıpların karşılanması amacıyla kullanılır.

Yaralamalı Trafik Kazası Tazminatı Durumlarında

Öncelikle yaralanan kişinin bizzat kendisi maddi ve manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir. Yaralanan kişi, maluliyet nedeniyle çalışma hayatı boyunca uğrayacağı işgücü kaybı için maddi tazminat ve kaza nedeniyle yaşadığı elem ve üzüntü için manevi tazminat talep edebilmektedir. Yaralanan kişinin yakınları (anne, baba, eş, çocuklar, nişanlı), kural olarak maddi tazminat davası açamamaktadır. Ancak, ağır bedensel yaralanma durumlarında, sadece manevi tazminat talebinde bulunabilmektedirler. Yargıtay uygulamasında "ağır bedensel yaralanma", uzuv kaybı yaşama veya hayati fonksiyonları yerine getirememe durumu olarak kabul edilmektedir.

Ölümlü Trafik Kazası Tazminatı Durumlarında

Ölenden yaşarken destek alan herkes maddi ve manevi tazminat davası açabilmekteidr.  Öte yandan, ölenin nişanlısı, amcası, dayısı gibi diğer yakınlarının tazminat talep edebilmesi için ölen kişiden yaşarken destek aldığını ispatlaması gerekmektedir. Ayrıca, ölmeden önce tazminat davası açmış olan kişinin davası, yakınları tarafından sürdürülebilmektedir.

Maddi Hasarlı Trafik Kazaları Durumunda

Hasara uğrayan aracın veya malın sahibi tazminat talebinde bulunabilmektedir. Bununla birlikte, ölümlü veya yaralanmalı kazalarda ölen ya da yaralanan kişinin kullandığı araç başkasına aitse, araç sahibi de aracında oluşan maddi hasarın giderilmesini talep edebilmektedir.

Kimlere Karşı Dava Açılabilir?

Türk hukuk sisteminde trafik kazası tazminatı davalarında husumet yöneltilecek taraflar belirlenmiştir. Kazalar haksız fiil niteliğinde olduğu için, tazminat davası kusurlu sürücüye karşı açılabilmektedir. Ayrıca, aracın sahibi ve işleteni de tazminat sorumlusu olabilmektedir. Araç sahibi, genellikle aracın işleteni olarak kabul edilmektedir. Yargıtay kararlarına göre, başka bir kişi aracı kendi adına işlettiğinde de tazminat sorumluluğu doğmaktadır.

Trafik kazalarında sigorta şirketlerine karşı da dava açılabilmektedir. Çünkü aracın işleteni zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırmak zorundadır. Ayrıca, motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyet gösterenler, araç çalanlar veya gasp edenler de tazminat davasında taraf olabilmektedirler.

Türk Borçlar Kanunu'na göre, birden fazla sorumlu kişinin bulunması durumunda müteselsil sorumluluk uygulanmaktadır. Bu durumda, zarar gören kişi tazminat talebini bir veya birkaç sorumludan alabilmektedir.

Ölümlü Trafik Kazası Tazminat Davasında Hangi Zararlar İstenebilir?

Ölüm sonucu meydana gelen trafik kazalarında, mağdur yakınları tarafından çeşitli zararlar için tazminat talep edilebilir. Türk Borçlar Kanunu madde 53 uyarınca Trafik Kazası Tazminatı kapsamında beş temel zarar kalemi bulunmaktadır.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Bu tazminat türü, ölen kişinin hayatta iken destek olduğu kişilerin, bu desteği kaybetmeleri sonucu uğradıkları maddi kayıpların karşılanmasını amaçlamaktadır. Ölenin eşi, çocukları, anne-babası, kardeşleri, nişanlısı ve bakımı altındaki diğer kişiler bu tazminatı talep etme hakkına sahiptir.

Tedavi, Sağlık ve Hastane Giderleri İçin Tazminatı

Eğer kazazede hemen vefat etmemiş, kaza sonrasında tedavi görmüş ve bu tedavi sonrasında hayatını kaybetmişse, tedavisi için yapılan tüm masraflar tazminat kapsamına girmektedir.

Cenaze ve Defin Giderleri

Vefat edenin defin masrafları, cenazenin taşınması, yemek giderleri gibi harcamalar için maddi tazminat açılabilmektedir. Ancak, bu tazminat talebinin geçerli olabilmesi için yapılan masrafların fatura gibi belgelerle ispatlanması gerektiği unutulmamalıdır.

Kaza Esnasında Ölenin Aracının da Zarar Görmesi

Mirasçıların aracın uğradığı zararları talep etme hakları vardır. Bu tazminat türü, aracın onarım masraflarını veya tamamen hasarlı olması durumunda aracın değerini kapsamaktadır.

Manevi Tazminat

Ölümlü Trafik Kazası Tazminatı davalarında, ölen kişinin yakınları eşi, çocukları, anne-babası, kardeşleri ve nişanlısı) duydukları acı, elem, üzüntü ve ızdırap nedeniyle manevi tazminat talep edebilmektedirler.

Bunlarla birlitek, ölümlü kazalarda tazminat taleplerinde zamanaşımı süresi 15 yıl olarak uygulanmaktadır.

Yaralamalı Trafik Kazası Tazminat Davasında Hangi Zararlar İstenebilir?

Yaralamalı trafik kazaları sonucunda, mağdurların çeşitli zararları için tazminat talep etme hakları bulunmaktadır. Trafik Kazası Tazminatı kapsamında, yaralanma nedeniyle ortaya çıkan ekonomik ve fiziksel zararlar talep edilebilmektedir.

Tedavi Giderleri

Yaralanmalı kazalarda yapılan ameliyat, yoğun bakım, fizik tedavi, fizyoterapi, ortopedik malzeme, yurt dışı tedavileri, hastanın nakil ve ilaç masrafları gibi birçok gider bu kapsamda değerlendirilmektedir. Bu tedavi giderlerinin karşılanabilmesi için SGK tarafından karşılanmayan tedavi giderlerinden olması gerekmektedir.

Kazanç Kaybı

Kazazedenin kaza sonrasında çalışamadığı süre boyunca elde edemediği kazancı tazmin edilebilmektedir. Bu durum, geçici iş gücü kayıplarını kapsadığı gibi bazen ömür boyu süren kalıcı işgücü zararlarını da içermektedir.

Çalışma Gücünün Azalması veya Tamamen Yitirilmesinden Doğan Kayıplar

Kalıcı iş göremezlik durumlarında, yaralanan kişinin ömür boyu kalıcı iş göremezlik oranı adli tıp kurumu raporlarına göre belirlenerek tazminata hükmedilmekteidr.

Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Kayıplar

Bu durum, sakat kalan kişilerin, eski sağlıklarına sahip olsalardı gelecekte kazanmaları muhtemel olan gelirlerini talep etmeleri anlamına gelmektedir. Diğer zarar kalemlerinden farklı olarak, mevcut olan kayıplardan ziyade, gelecekte ortaya çıkması muhtemel olan kayıpları kapsamaktadır.

Manevi Tazminat

Yaralanan kişiler çektikleri acı, elem, keder, psikolojik yıkıntı ve ızdırap nedeniyle manevi tazminat isteyebilmektedirler. Yaralanan kişinin yakınları, sadece ağır bedensel yaralanma veya uzuv kaybı olduğunda manevi tazminat talep edebilmektedirler. Aksi halde, yaralının yakınları manevi tazminat talep edemezler.

Tazminat Tutarları Nasıl Hesaplanır, Belirlenir?

Yaralanmalı kazalarda iş göremezlik tazminatı için hak sahibinin kusuru, aldığı ücret, bakiye ömür ve maluliyet oranı birlikte değerlendirilmektedir. Örneğin, %60 maluliyete uğrayan, kazada %20 kusurlu olan, 30 yaşında ve 3.000 TL maaşlı bir kişinin tazminat hesabında şu adımlar izlenmektedir:

• Maaştan kusur oranı düşülmektedir (3.000 TL - %20 = 2.400 TL)
• Elde edilen miktar maluliyet oranıyla çarpılmaktadır (2.400 TL x %60 = 1.440 TL/ay).
• Yıllık işgücü kaybı 17.280 TL olarak hesaplanmaktadır.
• Bu tutar, aktif ve pasif çalışma süresiyle çarpılmaktadır.

Bununla birlikte, tazminat hesaplarında kişinin 72 yaşına kadar işgücü olduğu kabul edilmektedir. 65 yaşına kadar aktif çalışma, 65-72 yaş arasında ise pasif çalışma süresi hesaplanmaktadır. Ayrıca, iskontolama yöntemi nedeniyle hesaplanan tazminattan yaklaşık %25 indirim yapılması söz konusudur.

Ölümlü Trafik Kazası Tazminatı hesaplamasında göz önünde bulundurulan noktalar:

• Müteveffanın hayattayken aldığı ücret
• Bakiye ömür
• Kusur oranı
• Destekten yoksun kalanların destek payları
• Destek yılları

Tazminat hesabı, hem işlemiş (bilinen) dönem hem de işleyecek (bilinmeyen) dönem için ayrı ayrı yapılmaktadır. İşlemiş dönem, kaza tarihinden hesap tarihine kadar geçen süreyi kapsamaktadır. İşleyecek dönem ise hesap tarihinden mağdurun muhtemel yaşam süresinin sonuna kadarki süreyi kapsamaktadır.

Yaralamalı Trafik Kazası Tazminatı hesaplamaları TRH 2010 ve PMF 1931 yaşam tablolarına göre yapılabilmektedir. Yargıtay, Türkiye'nin ortalama bakiye ömür değerlerine daha yakın olduğu için TRH 2010 tablosunu tercih etmektedir.

Sonuç olarak, geçici iş göremezlik süresi %100 malul kabul edilmektedir. Kalıcı iş göremezlik tazminatı bu süre sonrasından başlatılmaktadır. Ayrıca, iş kazası yüzünden maluliyete uğrayan kişiye bağlanan gelirin peşin sermaye değeri, hesaplanan tazminat miktarından düşülmektedir.

Paylaş